تقریباً ۶ سال پیش برای یک فرد بداخلاق یک سایت فروشگاهی طراحی کردم. مشتری من فردی بود که در طول مدت قرارداد من را به‌شدت اذیت کرد، مدام آپشن‌های مختلف را به سایت اضافه می‌کرد با وجود عقد قرارداد طراحی سایت من نمی‌توانستم بابت هیچ‌کدام از آن‌ها هزینه دریافت کنم و فقط وقت من را تلف می‌کرد.
حدود دو ماه با این مشتری کار کردم و زمانی که کارد به استخوانم رسید، قراردادی را که از یک سایت دانلود کرده بودم را نزدیکی از آشنایانم که وکیل دادگستری بود بردم. دوست من آقا محمد بعد از خواند قرارداد با لحن شوخ طبی که داشت روبه من گفت «امین جان، به کمک این قرارداد فقط می‌توانی به دفتر مشتری‌ات بروی و چند فحش بدهی و سریع فرار کنی».
در طول جلسهٔ ۱ ساعتهٔ من با آقا محمد قانع شدم که شکایت از این مشتری دردسرهای زیادی برای من دارد. آقا محمد وکیلی بود که بیشتر پرونده‌های کلاه برداری را قبول می‌کرد. از طرفی شغل من هم در آن زمان یک شغل جدید محسوب می‌شد چراکه افراد کمی به دنبال طراحی سایت بودند. ازاین‌رو آقا محمد من را به یکی از همکارانش که به‌صورت تخصصی در زمینه پرونده‌های رایانه‌ای کار می‌کرد معرفی کرد.
من و دوست آقا محمد در یک جلسه ۳ ساعته یک قرارداد سفت‌وسخت آماده کردیم به‌علاوه ایشان توضیحات بسیار زیادی در باره ویرایش و تغییرات قرارداد به من دادن و از آن زمان تا کنون من و همکارانم در تمامی پروژه‌ها از این قرارداد استفاده می‌کنیم.
در این مقاله قصد دارم نکات مهمی که از جلسه مشاوره‌ام با دوست آقا محمد داشتم بنویسم. لازم به ذکر است که این قرارداد برای من حدود یک میلیون تومان هزینه داشت. آن‌هم زمانی که دلار به‌تازگی به مرز ۴۰۰۰ تومان رسیده بود و با ۲۰ میلیون می‌توانستیم یک پراید با سیستم صوتی خوب و رینگ اسپورت بخریم (امیدوارم ارزش هزینه‌ای که برای این قرارداد پرداخت کرده‌ام را متوجه شده باشد).
چگونه یک قرارداد برای طراحی سایت بنویسیم؟
«مفصل، دقیق و با تمام جزئیات» این شعاری است که عموم وکلای حرفه‌ای در تنظیم قرارداد دارند. به عبارتی قرارداد شما باید به‌صورت دقیق نوع پروژه و شرایط انجام در آن را ذکر کند و به امضای طرفین رسیده باشد.
یک قرارداد طراحی سایت مستلزم بیان دقیق پروژه، ابزارهای مورداستفاده، شرایط پشتیبانی نوع عملکرد وب‌سایت و شرح دقیق درخواست‌های اختصاصی کارفرما است. علاوه بر این موارد گنجاندن هزینه، شرایط پرداخت، زمان اتمام قرارداد در متن قرارداد خالی از لطفاً نیست.
راهنمای نوشتن یک قرارداد طراحی سایت بدون دغدغه.
هر قراردادی از بخش‌های مختلف تشکیل می‌شود. وابسته به نوع پروژه ممکن است محتوای آن تغییر کند. ازاین‌رو داشتن یک متن قرارداد برای تمامی پروژه‌های شما مناسب نمی‌باشد و لازم است که در هر پروژه یکی قرارداد طراحی سایت داشته باشید. خصوصاً قرارداد طراحی سایت یک متناسب با پروژه ممکن است دستخوش تغییرات زیادی شود.
از طرفی پرداخت هزینه برای نوشتن قرارداد در هر پروژه‌ای هم به‌صرفه نمی‌باشد. ازاین‌رو بهتر است خودتان نوشتن قرارداد بیاموزید. در ادامۀ این مقاله بخش‌های یک قرارداد طراحی سایت را به‌صورت دقیق توضیح داده می‌شود که در تمامی پروژه‌ها بتوانید از آن استفاده کنید. محتوای این مقاله بخش از وبینار «ضمانت پروژه با یک قرارداد حرفه‌ای» است.
بخش‌های یک قرارداد طراحی سایت
طرفین قرارداد
طرفین قرارداد، افرادی هستند که متعهد به اجرای موضوع قرارداد می‌شوند. بخش طرفین قرارداد، بخش جداناپذیر هر قراردادی است. در این قسمت لازم است که به طور دقیق اطلاعات مجری و کارفرما بیان شود اطلاعاتی همچون:
نام و نام خانوادگی.
کد ملی.
کد پستی و نشانی دقیق.
شماره تماس ثابت (اختیاری).
شماره تلفن همراه و ایمیل برای اشخاص حقیقی.
شماره ثبت شرکت و سمت امضاکننده قرارداد برای اشخاص حقوقی.
اشخاص حقیقی: افرادی هستند که تحت عنوان شرکت ثبت شده فعالیت نمی‌کنند.اشخاص حقوقی: افرادی هستند که تحت عنوان یک شرکت قرارداد طراحی سایت را امضا می‌کنند.
موضوع قرارداد
موضوع قرارداد بخشی است که شما اطلاعات کلی پروژه طراحی سایت و همچنین شرایط قرارداد را در آن شرح می‌دهید. در این بخش لازم است که ضمن معرفی پروژه به توضیح قرارداد بپردازید و سایر جزئیات فنی در پیوست‌ها معرفی کنید مثلاً:
«این قرارداد در تاریخ ……. مابین مجری و کارفرما برای پروژه طراحی سایت با زبان برنامه‌نویسی /CMS …… روی دامنه ……. تحت مالکیت …………….. به زبان فارسی در … صفحه و … پیوست امضا گردید است و طرفین موظف به اجرای تعهدات خود هستند.»
مدت و زمان قرارداد
در این بخش از قرارداد طراحی سایت می‌بایست تاریخ دقیق عقد قرارداد، تاریخ اتمام قرارداد، مدت‌زمان پشتیبانی، مدت‌زمان تست و بررسی سایت، مدت‌زمان تحویل پروژه و تاریخ دقیق شروع و پایان تمام تعهدات طرفین به طور دقیق بیان شود.
یکی از مشکلاتی که در قرارداد طراحی سایت مشاهده می‌شود و طرفین قرارداد خصوصاً مجری‌ها را به دردسرهای بزرگ می‌اندازد باز بودن زمان قرارداد است. این نکته را همیشه به یاد داشته باشید که متن قرارداد طراحی سایت، متن فیلم‌نامه‌های آقای اصغر فرهادی نیست که پایان باز داشته باشد! لازم است که یک تاریخ دقیق را برای روز اتمام قرارداد تعیین کنید.
تاریخ پایان قرارداد تاریخی است که از آن به بعد مجری و کارفرما هیچ تعهدی نسبت به هم ندارند و لازم است که تا این تاریخ تمامی تعهدات طرفین (مثل تحویل پروژه و پرداخت هزینه) انجام شده باشد.
یکی دیگر از خطاهای قراردادنویسی اشاره نکردن به روزهای کاری و روزهای غیرکاری است. همان‌طوری که می‌دانید یک هفته ۷ روز عادی (غیرکاری) دارد و روزهای کاری هفته به ۵ روز کاهش می‌یابد. طبق تقویم رسمی ایران ۲۸ روز علاوه بر روزهای پنج‌شنبه و جمعه تعطیل است
هرسال ۵۲ هفته و ۱.۵ روز دارد یعنی تقریباً ۱۰۴ آن ۵ شنبه – جمعه است و ۲۸ روز تعطیلی رسمی ایران که جمعاً ۱۳۲ روز در سال تعطیل هستیم این یعنی در یک قرارداد یک‌ساله اگر به مفهوم روزهای کاری و غیرکاری اشاره نشود زمان قرارداد شما می‌تواند حدوداً ۴ ماه جابه‌جا شود. این فاجعه نیست؟
مبلغ قرارداد
در قسمت مبلغ قرارداد طراحی سایت شرایط پرداخت باید ذکر شود. اگر پرداخت به‌صورت اقساطی انجام می‌گردد حتماً مبلغ هر قسط و تاریخ دقیق پرداخت ذکر شود. یکی از بهترین اقداماتی که در مدیریت پروژه خود می‌توانید انجام دهید فازبندی پروژه است.
پروژه‌های فازبندی شده این قابلیت را دارند که در صورت بدعهدی کارفرما، مجری از انجام اقدامات بیشتر خودکاری کنید.
متن مبلغ قرارداد طراحی سایت باید به صورتی باشد که در صورت تأخیر در پرداخت، مجری بتواند پروژه را به نفع خود کنسل کند و متضرر نشود.
بهتر است پیش از دریافت پیش‌پرداخت، پروژه را استارت نزنید و همین‌طور در متن قرارداد ذکر کنید که کارفرما موظف به پرداخت پیش‌پرداخت حداکثر تا یک تاریخ معین بعد از امضا است و در صورت تأخیر بیش از موعد یاد شده مجری می‌تواند قرارداد را کنسل و با شرایط جدید قرارداد جدید عقد کند.
در این بخش حتماً ذکر کنید «تمام مبلغ و زمان قرارداد صرفاً جهت انجام متن قرارداد است. درصورتی‌که کارفرما درخواست، یا درخواست‌هایی جدید داشته باشد در صورت تأیید مجری جهت انجام آن، زمان و هزینه لازم ابلاغ می‌گردد و بعد از پرداخت توسط کارفرما و بعد از اتمام تعهدات قرارداد جاری لازم الجراست».
بسیار پیش‌آمده است که بخش بزرگی از پروژه انجام گردیده امّا کارفرما اقدام به فسخ قرارداد می‌کند. در این حالت مجری متضرر خواهد شد. برای جلوگیری از اتفاقات این‌چنینی بهتر است در متن قرارداد ذکر کنید: «در صورت فسخ قرارداد از جانب کارفرما مجری هیچ تعهدی نسبت به بازپرداخت هزینه‌های پرداخت شده ندارد. همچنین مجری می‌تواند هزینهٔ اقدامات انجام شده روی پروژه را از کارفرما درخواست کنید و کارفرما موظف به پرداخت آن است.»
مکاتبات و روش ارتباطی
یکی از دردسرهای بزرگ طراحان سایت این است که با بروز هر اتفاق جدیدی در سایت، کارفرما سریعاً با مجری تماس می‌گیرد. این تماس ممکن است زمان‌های استراحت مجری انجام گردد. برای جلوگیری از این اتفاق بهتری است روش ارتباطی و ساعات ارتباطی ذکر شود.
تعهدات مجری
یکی از نکات مهم در بخش‌های مهم در قرارداد طراحی سایت، تعهدات مجری پروژه است. در این بند لازم است که تمام تعهداتی که در قبال سایت دارید را ذکر کنید و تمام مسئولیت‌هایی که به عهده کارفرما هست را از خود سلب کنید. مثل مسئولیت محتوای سایت.
بهتر است تمامی حدوحدودهای تعهدات مجری به‌صورت کامل مشخص شود. مثلاً به طور دقیق ذکر کنید که آموزش‌های استفاده از سایت به چه صورت خواهد بود و چه مطالبی را دربر می‌گیرد.
اگر دوره پشتیبانی ارائه می‌دهید به طور دقیق بیان کنید که دوره پشتیبانی شامل چه مواردی است و شامل چه مواردی نمی‌باشد. بسیاری از کارفرمایی برای کاهش هزینهٔ طراحی، درخواست‌های خود را در این دوره بیان می‌کنند.
فراموش نکنید شرایط و نحوه درآمدزایی سایت را به طور کامل از خود سلب کنید، چرا که ممکن است کارفرما از شما انتظار داشته باشد که درآمدش را تضمین کنید.
تعهدات کارفرما
مهم‌ترین تعهدی که کارفرمایی در قرارداد طراحی سایت باید داشته باشد، پرداخت به‌موقع مبالغ پروژه است. هرگونه بی‌تعهدی در این فقره می‌تواند مجری را به شدن آزار دهد.
اما به‌عنوان مجری بهتر است که در متن قرارداد طراحی سایت عکس‌العمل خودتان را در قبال بدعهدی کارفرما ذکر کنید. یعنی بیان کنید در صورت تأخیر در پرداخت چه اقداماتی می‌توانید انجام دهید.
لازم به ذکر است که در زمان عکس‌العمل همیشه (نه فقط در قرارداد، در کل زندگی) با انعطاف بالایی عمل کنید تا طرف مقابل امکان مذاکره با شما را داشته باشد چرا که جنگ و نزا یا شکایت و شکایت کشی به نفع هیچ یک از طرفین نمی‌باشد.
علاوه بر پرداخت، همکاری کارفرما با مجری نیز یکی دیگر از تعهداتی است که باید از کارفرمای خود بگیرید، به طور مثال اگر روند انجام پروژه به‌خاطر نداشتن تصاویر متوقف شود، ممکن است که تعهدات شما با خطر روبه‌رو شود. همچنین به‌عنوان یک طراح سایت متوقف شدن یک پروژه ممکن است برای شما هم هزینهٔ مالی ایجاد کند، هم هزینه زمانی و هم از لحاظ روانی شمارا برنجاند.
فورس ماژور
این بند از قرارداد طراحی سایت در شرایط بحرانی ممکن است به داد شما برسد. فرض کنید به‌خاطر قوانین کشوری، محدودیت‌های جدید بین‌المللی و یا بحران‌های اجتماعی مثل همه‌گیری اپیدمی کرونا روند انجام و تحویل پروژه را با تأخیر مواجه کنید یا حتی پروژه را کنسل کند. در متن قرار عکس‌العمل خود را در زمان اتفاقات این‌چنینی بیان کنید.
فسخ قرارداد و حل اختلاف
هر قراردادی نیاز به شرایط فسخ دارد. فسخ قرارداد هم از جانب مجری امکان‌پذیر است و هم از جانب کارفرما. برای جلوگیری از خسارت بهتر است چگونگی فسخ قرارداد را بیان کنید و شرایط پرداخت، و تحویل پروژه بعد از فسخ را موبه‌مو ذکر کنید.
یکی از موارد مهم این بند شرایط فسخ بدون اعتراض است. یعنی ذکر کنید در چه حالاتی مجری و در چه حالاتی کارفرما می‌توانند قرارداد را بدون رضایت طرف مقابل فسخ کنند. فرض کنید یک پروژه بعد از پرداخت فاز اوّل با بدعهدی، و بی‌احترامی کارفرما روبه‌رو شده است، در چنین حالتی شما باید بتوانید قرارداد را فسخ کنید حتی بدون رضایت کارفرما و بدون پرداخت خسارت.
وجود اختلاف یک امر طبیعی در یک قرارداد است، بهتر است به‌صورت دقیق ذکر کنید که در صورت وجود اختلاف در ابتدا با مذاکره اقدام به حل اختلاف کنید در صورت عدم موفقیت اختلاف خود را به کمکِ داور مورد تأیید طرفین برطرف کنید و در صورت عدم حل اختلاف به مراجع دادگستری مراجعه کنید.
موارد فوق، مواردی هستند که در یکی قرارداد طراحی سایت باید به آن‌ها اشاره کنید. شما می‌توانید از لینک زیر نمونه قرارداد طراحی سایت را دانلود و بدون دغدغه در پروژه‌های خود از آن استفاده کنید.
